آیا کامپوزیت دندان دائم است؟
یکی از اولین پرسش هایی که در خصوص کامپوزیت دندان مطرح می شود، طول عمر آن است. این محصول هم مانند هر متریال دیگری تاریخ انقضای خود را دارد. با این وجود استفاده از آن به دلیل خوش ساخت بودن و زیبایی بیشتر، از سایر روش ها پیشی گرفته است.
همچنین محبوبیت رزین های کامپوزیت در میان دندانپزشکان نشان دهنده آن است که این موارد از کیفیت بالایی نیز برخوردارند. با این وجود مواد به کار رفته در آن نیز پس از مدتی بر اثر سایش و شرایط محیطی کارایی خود را از دست خواهند داد؛ بنابراین آنچه اهمیت دارد، استفاده و مراقبت مناسب از آن به منظور بالا بردن طول عمر مفید آن است.
طول عمر کامپوزیت
در صورتی که مواد به کار رفته در کامپوزیت کیفیت مناسبی داشته باشند و به خوبی بر روی دندان ها قرار گیرند، می تواند از 5 تا 7 سال دوام بیاورد. اگرچه به گفته برخی دندانپزشکان و محققان این مواد قادرند تا حدود 10 سال کارایی مناسبی داشته باشند. این میزان در مقایسه با سایر روش ها و مواد مقداری پایین تر است. به عنوان مثال، آمالگام می تواند از 10 تا 15 سال دوام بیاورد و همین امر در مورد سرامیک و طلا نیز صدق می کند. با این وجود طلا و سرامیک قیمت بالایی دارند و همچنین آمالگام از زیبایی کامپوزیت ها بیبهره بوده.
این در حالی است که کامپوزیت به خوبی صیقل پذیر است و قیمت بسیار پایین تری نسبت به پرکننده های طلا و پلاتین دارد. همچنین رنگ آن ها قابلیت تطابق با رنگ دندان های شما را نیز دارد و به همین دلیل نسبت به آمالگام بسیار طبیعی تر به نظر می رسد.
همهٔ دلایل فوق، مزید بر علت است که مراقبت بیشتری از کامپوزیت های دندانی به عمل بیاید. به همین دلیل در ابتدا باید از عوامل تأثیرگذار بر مدت عمر آن آگاه شویم.
عوامل تأثیرگذار بر ماندگاری کامپوزیت
کامپوزیت های رزینی به شدت به شرایط محیط حساس هستند، برای مثال ثابت شده است که این مواد در محیط های مرطوب طول عمری پایین تری پیدا می کنند و رطوبت باعث کاهش چسبندگی و اتصالات میان آن ها خواهد شد. با این وجود اصلی ترین عوامل تأثیرگذار بر عمر آن ها در ادامه به تفصیل آورده شده است.
محل کامپوزیت در دهان
می توان از آن به منظور ترمیم هر نقطه ای از دندان ها اقدام کرد، تفاوتی ندارد حفره دندان ریز است یا درشت، انواع مختلفی به منظور دسترسی بهتر به همه این مناطق ساخته شده است. با این حال، محل پر کردن تأثیر مستقیمی بر طول عمر می گذارد. به عنوان مثال، پرکننده های کامپوزیتی که در سطح جونده دندان های آسیاب قرار می گیرند، به طور قابل توجهی بیشتر از آن هایی که در بین دندان ها اعمال می شوند، در معرض ساییدگی و پارگی هستند؛ بنابراین، طبیعی است که برخی از پرکننده های کامپوزیت ممکن است سریع تر فرسوده شوند و به تعویض زودهنگام نیاز داشته باشند.
عادت های مربوط به بهداشت دهان و دندان
عادت های مربوط به بهداشت دهان و دندان نیز در مدت زمان ماندگاری کامپوزیت نقش دارد. پرکردگی های کامپوزیتی بیشتر به مینای سالم چسبیده می شوند و نواحی پوسیدگی اطراف آن ها ممکن است سبب بروز مشکلاتی شود. به همین دلیل برای جلوگیری از آسیب احتمالی به پرکردگی یا پوسیدگی اطراف آن، مسواک زدن و نخ دندان کشیدن منظم لازم است. دو بار مسواک زدن در روز و یک بار نخ دندان کشیدن میزان باکتری های دهان را کاهش داده و از خطر پوسیدگی دندان می کاهد.
رژیم غذایی
با وجود این که پرکننده های کامپوزیتی دوام بالایی دارند، غذاهای خاصی هستند که می توانند روند تخریب آن را تسریع کنند. توصیه می شود از مصرف مکرر غذاهایی که بیش از حد سفت و یا جویدنی هستند، خودداری کنید. برخی از چیزهایی که باید مراقب آنها باشید عبارتاند از آب نبات های سفت، میوه های خشک، غذاهای صمغی، آجیل و یخ. این غذاها ممکن است فوراً به مواد کامپوزیتی آسیب نرسانند، اما خوردن مداوم آن ها میتواند باعث فرسودگی سریع تر آن ها شود.
دندان قروچه (براکسیسم)
دندان قروچه اصطلاحی به معنی فشردن دندان ها به یکدیگر است. در طی این مشکل، دندان های بالا و پایین بر روی یکدیگر ساییده می شوند. فشردن دندان ها در این حالت به شدت گاز گرفتن است، بنابراین دندان های بالا و پایین تحت یک فشار دائمی قرار خواهند گرفت. این گونه رفتارها اغلب در شب رخ می دهند و در آن زمان شما در خواب هستید و از وقوع دندان قروچه بی خبر هستید. بروز این مشکل می تواند به دندان های طبیعی و پرکردگی های کامپوزیتی شما آسیب برساند.
در صورتی که دندانپزشک شما متوجه علائم دندان قروچه شود، ممکن است به شما توصیه کند که از نایت گارد استفاده کنید تا از آسیب دیدن بیشتر دندان هایتان جلوگیری شود. محافظهای شب همچنین می توانند از پرکننده کامپوزیت شما محافظت کرده و از آسیب یا سایش زودرس آن جلوگیری کنند.
مراقبت پس از کامپوزیت
مراقبت از آن مستلزم آن است که مواد رزینی به خوبی در محل خود قرار گرفته باشند. به همین دلیل در ابتدا به مراقبت هایی می پردازیم که لازم است پس از ترمیم توسط دندان پزشکان انجام شود.
گاهی اوقات سلامتی کامپوزیت به دلیل لک شدن و تجمع باکتری ها در حاشیه دندان به خطر می افتد. صیقل دادن مناسب حاشیه دندان می تواند از بروز این مشکل جلوگیری کند. همچنین حاشیه ها به یک روکش صاف نیاز دارند تا سطح را نسبت به باکتری ها و سایر آلاینده ها کمتر میزبانی کند.
به همین منظور بهتر است وقتی کار ترمیم تمام شد، همیشه حاشیه ها را بررسی کنید و مطمئن شوید که به اندازه کافی صیقل داده شده اند.
ضمناً توصیه می شود که دندانپزشکان قبل از شروع درمان، معاینه TMJ، دندان ها و بافت نرم و پریودنشیوم را انجام دهند.
علاوه بر موارد فوق پارامترهایی وجود دارد که افراد با رعایت آن ها قادر به افزایش ماندگاری کامپوزیت دندان خود خواهند بود:
- بهگونهای از نخ دندان استفاده نکنید که موجب التهاب لثه های شما شود.
- بهتر است هر بار مسواک زدن حداقل سه دقیقه طول بکشد.
- از خوردن و جویدن غذاهای سخت اجتناب کنید.
- به منظور باز کردن درب بطری و یا هر کاری که خطر سایش دارد از روکش های دندان استفاده نکنید.
- مصرف زیاد الکل و مواد با رنگ مصنوعی ممکن است باعث تغییر رنگ و لکه گیری شود.
- حداکثر هر 6 ماه یکبار معاینه دندانپزشکی انجام دهید.
برندهای کامپوزیت
برندهای معتبر و معروفی در سراسر جهان متریال کامپوزیتی را تولید می کنند. این مواد می توانند به شکل فلو (flow) یا پکد (packed) باشند که در میزان قوام بافتی متریال با یکدیگر تفاوت دارند. در ادامه با معروف ترین برندهای این محصول آشنا خواهیم شد. در صورت نیاز می توانید هر یک از کامپوزیت های زیر را از سایت دندانت انتخاب و خریداری نمایند.
- کامپوزیت کلاسیک – Charisma Classic
- کامپوزیت فلو آلفادنت – Flow Composite Alpha Dent
- کامپوزیت سارمکو – Els Composite
- کامپوزیت دیاموند – Charisma Diamond Composite
- کامپوزیت خلفی املوژن پلاس – :Amelogen Plus Composite
- کامپوزیت توپاز – Charisma Topaz Composite
- کامپوزیت اپالیس – Opallis Composite
- کامپوزیت انسیزال – :Incisal Composite
- کامپوزیت اوپک فلو – Flow Composite
کیفیت مواد استفاده شده در کامپوزیت
این مواد مزایای بسیاری برای دندانپزشکی ترمیمی دارند. یکی از مهم ترین آن ها، حفاظت از بخش های سالم دندان در حین ترمیم پوسیدگی دندان است. علاوه بر این، ترمیم های کامپوزیت قابل تشخیص نیستند زیرا مواد به کار رفته با دندان ترکیب می شوند. ضمناً کامپوزیت های رزین نیز به سرعت به دندان بیمار می چسبند مشکلات کمتری را ایجاد می کنند.
کیفیت مواد از دو نظر توسط دندانپزشکان مورد ارزیابی قرار می گیرد:
خواص مکانیکی و قوام
به نحوه ساییدگی آن در دهان بیمار و همچنین به چسبندگی آن اشاره دارد. به عبارت دیگر نحوه عملکرد فیزیکی آن مورد ارزیابی قرار می گیرد.
زیبایی شناختی
در اینجا پرداخت و جلا دادن مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
این مواد از چند عنصر تشکیل شده اند و وقتی با هم ترکیب می شوند، یک ماده دندانی انعطاف پذیر و بادوام را می سازند. یکی از اجزای مهم آن ها، فیلرها هستند. فیلر معمولاً از قطعات شیشه یا سرامیک تشکیل شده است و این قطعات در ماتریس رزین گنجانده می شوند تا به کامپوزیت استحکام ببخشند.
قطعات به کار رفته در فیلر کامپوزیت به چند دسته تقسیم می شوند که عبارت اند از:
ماکروفیلرها: این قطعات امروزه کمتر استفاده می شوند و اندازه آن ها به گونه ای بود که حتی با چشم غیر مسلح نیز قابل رؤیت بودند. این فیلرها علی رغم استحکام بالایی که دارند اما به سختی صیقل داده می شوند.
میکروفیلرها: این فیلرها ابعادی کمتر از 100 نانومتر (nm) دارند. این مواد به خوبی جلا می شوند و زیبا به نظر می رسند، اما به اندازه کافی قوی و مستحکم نیستند.
هیبریدها: در این فیلرها از قطعات ماکرو و میکرو به صورت هم زمان استفاده شده است و خواص مفید این دو نوع فیلر را به صورت هم زمان دارد. به کارگیری این مخلوط سودمند بود و در نتیجه، بسیاری از کامپوزیت هایی که امروزه استفاده می شوند، از نوع هیبرید هستند.
امروزه بیشتر کامپوزیتها نانوهیبرید و نانوکامپوزیت هستند و ابعادی کمتر از 20 نانومتر دارند.
یک ماده کامپوزیت باکیفیت، خواص دیگری نیز دارد که مورد توجه دندانپزشکان است. برخی از این مواد رادیواُپسیتی بالایی دارند و با اشعه ایکس قابل تشخیص هستند. انقباض نیز یکی دیگر از مواردی است که بهتر است در مواد دندانی به میزان کمی دیده شود، چراکه مقادیر بالای آن ممکن است موجب بروز ریزنشت یا ایجاد حساسیت در طی پلیمریزاسیون گردد.